Lượt xem: 2799
Những yếu tố ảnh hưởng đến Văn hoá: Kinh tế, chính trị
01/05/2023
Đối với một đất nước, chính trị và kinh tế được xem là hai yếu tố quan trọng nhất trong việc quản lý và phát triển. Những yếu tố này không chỉ ảnh hưởng đến sự phát triển năng lực của đất nước mà còn có tác động sâu sắc đến văn hoá của mỗi quốc gia.
Ở Việt Nam, chính trị đã có sự thay đổi đáng kể trong quá khứ và hiện tại. Từ khi đổi mới và đưa ra chính sách mở cửa đất nước, Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu đáng kể trong việc phát triển kinh tế và thu hút đầu tư nước ngoài. Chính sách mở cửa đất nước đã mang lại cho người dân Việt Nam nhiều cơ hội học tập và làm việc với người nước ngoài. Điều này đã góp phần giúp người Việt Nam có cơ hội học hỏi, tìm hiểu và tiếp nhận những giá trị văn hoá mới từ các quốc gia khác. Tuy nhiên, những thay đổi này cũng ảnh hưởng đến văn hoá của đất nước. Chẳng hạn, sự phát triển nhanh chóng của các khu du lịch bằng việc xây dựng các khu nghỉ dưỡng, khách sạn và cơ sở vật chất liên quan đến du lịch đã khiến cho một số địa phương thay đổi khá nhiều về mặt văn hoá, tập quán: ở nhiều nơi từ một vùng đất nông thôn truyền thống sang một khu vực đô thị phát triển với nhiều tiện ích và trang thiết bị hiện đại có thể ảnh hưởng đến văn hóa truyền thống địa phương.
Lòng biết ơn ông bà trong lễ Đôn ta của người Khmer vẫn được lưu giữ theo thời gian - ảnh: Nhật Huy
Ngoài ra, sự phát triển của ngành công nghiệp sản xuất quá nhanh chóng đã làm thay đổi cảnh quan và môi trường sống, đặc biệt là ở các khu công nghiệp. Điều này có thể ảnh hưởng đến văn hoá địa phương, khi công nhân từ các tỉnh khác đến đây để làm việc, tạo nên một sự đa dạng và pha trộn về ngôn ngữ, tập quán và phong tục vốn có tính vùng miền rất cao. Cuối cùng, sự phát triển của các trung tâm mua sắm và giải trí không chỉ cung cấp cho người dân các sản phẩm và dịch vụ mới mà còn đem lại một cách sống mới cho cộng đồng. Tuy nhiên, việc phát triển này cũng có thể ảnh hưởng đến các chợ truyền thống, gây ra sư mất cân bằng về cơ cấu sinh thái trong xã hội và tạo thói quen tiêu thụ, những giá trị văn hoá truyền thống của Việt Nam có thể bị lãng quên hoặc bị các giá trị văn hoá khác ảnh hưởng hoặc thậm chí là thay thế.
Ngoài chính trị, kinh tế cũng đóng vai trò quan trọng trong việc ảnh hưởng đến văn hoá của một đất nước. Trong thời kỳ đổi mới, nền kinh tế của Việt Nam đã có nhiều chuyển biến đáng kể, đặc biệt là với sự phát triển của ngành công nghiệp. Cụ thể là: Sau khi thực hiện chính sách đổi mới và hội nhập kinh tế vào đầu những năm 1990, Việt Nam đã mở cửa và tăng cường quan hệ thương mại với các quốc gia khác trên thế giới. Điều này đã dẫn đến sự xuất hiện của nhiều nét văn hoá mới từ các quốc gia khác, đặc biệt là các nước phương Tây. Nhiều quán cà phê, nhà hàng, khách sạn và trung tâm thương mại có kiến trúc phương Tây đã xuất hiện tại các thành phố lớn ở Việt Nam, ảnh hưởng đến phong cách sống và văn hoá truyền thống của người Việt. Tiếp theo đó, Việt Nam đã chuyển từ một nền kinh tế tập trung bao cấp sang mô hình kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa vào những năm 1990. Điều này đã dẫn đến sự phát triển của nhiều ngành công nghiệp, đặc biệt là ngành dịch vụ, như du lịch, giải trí và thể thao. Nhiều công ty nước ngoài đã đầu tư vào các ngành này và mang đến nhiều sản phẩm và trải nghiệm mới cho người dân Việt Nam nhưng cũng có thể làm cho những giá trị văn hoá truyền thống của Việt Nam bị lãng quên hoặc bị thay thế bởi các giá trị văn hoá khác.
Ngày nay, việc gói bánh tét ngày tết trong từng gia đình đã vắng dần, chủ yếu là mua ở chợ hoặc trên mạng -ảnh Nhật Huy
Với việc phát triển ngành du lịch, các món ăn địa phương trở thành sản phẩm được quảng bá rộng rãi, dẫn đến sự đa dạng hóa và tối ưu hóa các món ăn để phục vụ du khách. Thêm vào đó, để đáp ứng nhu cầu của du khách, nhà nước đã đầu tư xây dựng các điểm đến du lịch mới như các khu nghỉ dưỡng, các cụm resort hay các công viên giải trí. Điều này kéo theo sự phát triển của ngành du lịch, tạo ra nhiều cơ hội việc làm và đem lại lợi nhuận kinh tế cho quốc gia. Ngoài ra, việc giới thiệu các nét văn hóa địa phương qua các tour du lịch và hoạt động giới thiệu văn hóa giúp du khách có thể trải nghiệm và tìm hiểu thêm về văn hóa địa phương, đồng thời cũng giúp giữ gìn và phát huy giá trị văn hoá truyền thống của Việt Nam. Tuy nhiên, việc phát triển du lịch quá nhanh cũng có thể gây mất đi sự chân thật và độc đáo của ẩm thực Việt Nam, khi các quán ăn bắt đầu sửa đổi hoặc tạo ra các món ăn mới phù hợp với sở thích của du khách. Song song đó, các điểm đến du lịch mới có thể tạo ra sự lấn át và pha trộn văn hóa giữa người Việt Nam và du khách nước ngoài, gây mất cân bằng và mất đi những giá trị văn hóa truyền thống của Việt Nam.
Một số nét đẹp văn hoá (ví dụ đố thai ở Mỹ Xuyên) sắp có nguy cơ biến mất - Ảnh: Nhật Huy
Cuối cùng, việc phát triển khu công nghiệp ở nhiều địa phương trên cả nước đã thu hút nhiều công ty nước ngoài đầu tư vào Việt Nam, tạo ra một sự đa dạng về văn hoá và mang lại nhiều cơ hội việc làm cho người dân. Tuy nhiên, sự đổi mới này cũng có thể ảnh hưởng đến các nét văn hoá truyền thống của người Việt, đặc biệt là ở các khu vực lân cận khu công nghiệp.
Huỳnh Vũ Lam